Bosna Hersek GeziHırvatistan GeziKitap

0

Goran Voynoviç: “Burası duygusal bir coğrafya.”

Goran Voynoviç ‘in “Vatanım Yugoslavya” adlı kitabını Balkan coğrafyası, coğrafyanın dinmek bilmeyen karmaşası, savaşları ve sosyal hayata etkileriyle ulusal kimlik, etnik kimlik ve kişisel kimliğin mücadelesi yer almaktadır.

Balkanlar hakkında kaleme alınan yazılar çoğunlukla erişkinlerin gözündendir. Fakat bu kitapta hem yetişkin hem de çocuk penceresinden bakılmaktadır. Yetişkin ve çocuk bakışında süreklilik belirgindir çünkü kitaptaki çocuk da yetişkin de aynı kişidir. Hal böyle olunca; savaş zamanında çocuk, savaşın etkilerinin sürdüğü dönemde genç bir adam olan Vladan Borajevic‘in gözünden, akıl terazisinden, vicdan süzgecinden, mantık çerçevesinden okunur eser.

Vladan artık bir yetişkin olduğu sırada babasının Yugoslav Halk Ordusu’nun eski bir subayı olduğunu öğrenir. Oysa ona babasının Yugoslavya’nın çöküşünden sonra yaşanan iç savaşta öldürüldüğü söylenmiştir. Beklenmedik anda öğrendiği bu sarsıcı bilgi onu çocukluğunun bitişi olarak kabul ettiği savaş öncesi 1991 yazına götürür. 17 yıl öncesindeki o yazda; pastoral bir anı dizgisiyle sahile yakın mutlu yaşadıkları evlerini, babasına çok aşık annesini, annesinin sevgisine içtenlikle karşılık veren babasını netlikle hatırlar.

Bombalardan kaçsa da savaştan kaçamayan ailenin kaderi, “kahraman” sanılan babanın kaçak bir savaş suçlusu olduğuna önce inanmayan sonra inanmak için kanıt ve şahit arayan genç bir adamın parçalanmış Yugoslavya topraklarındaki arayışı kitabın konusudur.

1945-1992 yılları aralığında Yugoslavya toprakları içinde olan Hırvatistan kitabın ana mekânıdır. Mekân daraltılmak belirlenmek istenirse anlatının başlangıç noktasının bir kıyı şehri olan Pula olduğu görülür. Pula, plajlarıyla tatilcilerin seçeneklerinde üst sıralarda yer alırken köklü tersanesi ve lezzetli taze balıklarıyla da ünlü bir şehirdir. Hareketli yaz aylarının adresi sadece şehrin kıyı kesimindeki plajlar değildir. Stadyumu, yazlık sineması, sezonluk sirk alanı sosyal hayatın aktığı diğer mekânları onu cazip kılmaktadır. Çekim gücü yüksek bu özellikleriyle Pula’ da 1991 in yağmursuz yazına yağmur duası edenlerin tasviri ile başlayan kitabın ilk sözcüğünün “çocukluğum…” oluşu okura, geri dönüşleri yoğun bir kitaba başladığının sinyalini vermektedir.

Sloven yazar Goran Vojnovic cesurca yazıya döktüğü satırların temelini 2014 yılında Novilist Gazetesine verdiği röportajda (ki bu metin kitabın arka kapağında da bulunmaktadır) şu cümleleriyle açıklamaktadır: “Burası duygusal bir coğrafya. Benim başkentim elbette Lübliyana, diğer başkentlerimse Pula, Bosna’da Visoko, Saraybosna ve ailemin savaştan sonra taşındığı Novi Sad. O kentlerde çok vakit geçirdim, bana yakın insanlar orada yaşadı ve hâlâ yaşıyor. Bu şehirler benim o samimi vatanımın bir parçası ve bütün bunların tamamına daha iyi bir isim bulamadığım için bazen onlara Yugoslavya derim. Her ne kadar Yugoslavya denince herkesin aklına bu gelmese de…” Bu açıklamada kitabın adının belirlenmesinin ana nedeni açıklıkla anlaşılırken yazar kalbinin ülkesinin izleklerini sıralamaktadır.

Şair, senarist ve film yönetmeni olan kitabın yazarı Goran Vojnović, iyi tanıdığı ve hayatını sürdürdüğü Balkanları okura ulaştırırken, okurun çok yönlü düşünmesine zemin oluşturmuştur. Coğrafyanın bölen ve ayrıştıran etkenlerini, başkarakterin içsel müzakeresini aracı kılarak her yönüyle yazmaya çabaladığı söylenebilir. Şahsi kanaatime göre bu çabasında başarılı olan yazarın mekânına zaman olan tarihsel dilim içindeki ileri ve geri gidişlerin ustaca birbirine monte edilmesi, vermeye çalıştığı duyguları okuru yormayan bir koridordan geçirerek ona ulaştırmıştır.

Vatanım Yugoslavya, on yıllara yayılan savaşlar sonrasında Balkanlarda yaşayan sıradan insanların, geçmişlerinin ve onların trajik kaderleriyle okur arasında köprü kurmaktadır. Bu sanal köprü, duyu alışverişine olanak verirken anlatımıyla sıradan insanlara yakınlık sergilendiği söylenebilir.  2013 yılında Kresnik Yılın Romanı Ödülü’ne layık görülen kitap için yazarın etnik ve dilsel nüansları bilmesinin avantajını yeteneği ile harmanlayarak fırsata çevirdiği söylenebilecek diğer önemli noktadır.

Vatanım Yugoslavya

Goran Voynoviç

Çeviri: Muharrem Rahte

264 sayfa

Kutu Yayınları

Ocak 2022

 

Bizden Haberdar Olun!

Benzer Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Fill out this field
Fill out this field
Lütfen geçerli bir e-posta adresi yazın.
You need to agree with the terms to proceed